ریه‌های ما به ما زندگی می‌دهند. قرار گرفتن در معرض دود، مواد شیمیایی موجود در هوا، ذرات معلق و بخارات سمی می‌‌توانند به شدت به ریه‌ها آسیب برسانند و توانایی فرد را برای کار کاهش دهند. بیماری‌های تنفسی و بیماری‌های ریوی ممکن است ناشی از محیط‌های کاری باشد.
بیماری‌های ریوی ناشی از کار چیست؟
بیماری‌های ریوی مرتبط با کار، در محیط‌های کاری خاص و بر اثر تنفس مواد در ریه‌ها ایجاد می‌شوند. این بیماری‌های ریوی ممکن است اثرات ماندگاری داشته باشند، حتی پس از پایان قرار گرفتن در معرض آلاینده‌ها. بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌شود:
• آزبستوز. زمانی ایجاد می‌شود که فرد در الیاف ریز آزبست تنفس کند. با گذشت زمان، منجر به زخم ریه و سفت شدن ریه‌ها می‌شود.
• پنوموکونیوز یا بیماری سیاه ریه. ناشی از تنفس غبار زغال‌سنگ است و باعث التهاب ریه و زخم می‌شود.
• سیلیکوزیس. در اثر تنفس در سیلیس کریستالی موجود در هوا ایجاد می‌شود. این سیلیس‌ها گرد و غباری هستند که در هوای معادن، ریخته‌گری‌ها و عملیات انفجار و همچنین در هوای تأسیسات تولید سنگ، خشت و شیشه یافت شده و باعث ایجاد اسکار ریه می‌شوند.
• بیسینوز یا بیماری ریه قهوه‌ای. این بیماری ناشی از تنفس گرد و غبار حاصل از فرآوری کنف، کتان و پنبه است و کارگران نساجی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به ویژه آنهایی که با پنبه فرآوری نشده کار می‌کنند.
• پنومونیت. بیماری آلرژیک ریه که ناشی از التهاب ریه بر اثر تنفس در مواد مختلف می‌شود. این مواد شامل هاگ قارچ، باکتری، پروتئین حیوانی یا گیاهی یا مواد شیمیایی خاص است. آنها می‌توانند از یونجه کپک زده، فضولات پرندگان و سایر گرد و غبارهای آلی به وجود آیند. این بیماری باعث ایجاد کیسه‌های هوایی ملتهب در ریه‌ها و منجر به بافت اسکار فیبری در ریه‌ها و مشکلات تنفسی می‌شود. این بیماری بسته به شغل اشکال مختلفی دارد.
• آسم ناشی از کار. در اثر تنفس غبارها، گازها، دودها و بخارات، ایجاد شده و باعث بروز علائم آسم مانند سرفه مزمن و خس خس سینه می‌شود. این وضعیت در صورت تشخیص زودهنگام قابل برگشت است. اگر در محیط‌های خاصی کار می‌کنید در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستید. این محیط‌ها شامل عملیات تولید و فرآوری، کشاورزی، مراقبت از حیوانات، فرآوری مواد غذایی، صنایع پنبه و نساجی و عملیات پالایش است.
بیشتر بیماری‌های ریوی مرتبط با کار در اثر مواجهه مکرر و طولانی مدت ایجاد می‌شوند. اما حتی یک‌بار قرار گرفتن شدید در معرض یک عامل ناایمن نیز می‌تواند به ریه‌ها آسیب برساند. سیگار کشیدن نیز می‌تواند هر گونه بیماری ریوی مرتبط با کار را بدتر کند.
علائم بیماری‌های ریوی ناشی از کار چیست؟
علائم هر فرد ممکن است متفاوت باشد. علائم شایع بیماری‌های ریوی عبارتند از:
• سرفه
• تنگی‌نفس، که اغلب با فعالیت بدتر می‌شود
• درد قفسه سینه
• تنگی قفسه سینه
• الگوهای تنفس غیر طبیعی
• خس خس سینه
• خراشیدگی، خشکی یا گلو درد.
آیا می‌توان از بیماری‌های ریوی ناشی از کار پیشگیری کرد؟
بهترین پیشگیری اجتناب از قرار گرفتن در معرض مواد خطرناک است. هنگام کار با موادی که می‌توانند باعث بیماری ریوی شوند، استفاده از تجهیزات حفاظتی مانند ماسک صورت یا ماسک تنفسی مهم است. علاوه بر این، با تهیه یک دستگاه تصفیه هوا می‌توانید ایمنی محل کار را بیشتر کنید.
بدن شما اکسیژن را جذب می کند و دی اکسید کربن را به خارج از ریه‌ها منتشر می‌کند. ساختارهایی که هوا را به داخل و خارج از ریه‌ها حرکت می‌دهند، عضلات قفسه سینه و دیافراگم شما هستند، ورقه‌ای از عضله که زیر ریه‌ها و بالای شکم شما قرار دارد.
هوا از طریق ریه‌های شما از دهان شما تا ساختارهای کوچکی که مانند کیسه‌های توخالی هستند حمل می‌شود. هر کیسه حاوی شبکه‌ای از رگ‌های خونی است که اکسیژن می‌تواند وارد جریان خون شود. وقتی سطح اکسیژن خیلی کم است، مغز سیگنال‌هایی را به ماهیچه‌هایی که تنفس شما را کنترل می‌کنند ارسال می‌کند تا آنها سخت‌تر کار کنند. این بدان معناست که افرادی که مشکلات تنفسی دارند باید برای دریافت اکسیژن کافی، بیشتر تلاش کنند. دستگاه‌های تصفیه هوا به شما کمک می‌کنند تا بهتر تنفس بکشید.
تمرینات تنفسی خاص
تمرینات تنفسی خاص باعث تقویت دیافراگم، وارد شدن هوای بیشتر به ریه‌ها، کمک به رشد مخاط عمیق و متحرک نگه داشتن ریه‌ها و دیواره قفسه سینه می‌شوند.
• تنفس عمیق آرام . بنشینید، شانه‌های خود را شل کنید و از طریق بینی نفس بکشید و از دهان خارج کنید. شکم شما باید در حین نفس کشیدن به داخل و خارج حرکت کند. این نشان می‌دهد که شما از دیافراگم خود استفاده می‌کنید و عمیق نفس می‎کشید.
• تنفس طولانی مدت. دو بار نفس بکشید و سه یا چهار بار نفس را بیرون دهید. این کار به بیرون راندن هرگونه هوای محبوس شده کمک می‌کند تا در هنگام نفس کشیدن بعدی فضای بیشتری برای هوای تازه وجود داشته باشد.
ورزش برای بهبود تنفس. برخی از افراد مبتلا به مشکلات تنفسی از فعالیت بدنی اجتناب می‌کنند زیرا باعث تنگی‌نفس در آنها می‌شود. اما اجتناب از فعالیت بدنی ممکن است عملکرد ریه شما را بیشتر از پیش کاهش دهد.
• دستگاه‌های تصفیه هوا. هیچ چیز مانند احساس نفس کشیدن راحت نیست، به خصوص اگر از مشکلات ریوی یا قلبی رنج می‌برید. نصب دستگاه تصفیه هوای بلان در خانه یا محل کار به شما در تنفس بهتر کمک می‌کند.
چند نمونه از فعالیت‌های بدنی که می‌توانند مفید باشند عبارتند از:
• پیاده روی. هر هفته، با چند دقیقه شروع کنید و به آرامی آن را افزایش دهید.
• کشش. عضلات خود را انعطاف‌پذیر نگه دارید.
• تمرین با وزنه. از دمبل‌های کوچک دستی استفاده کنید.
• تای‌چی. تکنیک‌های تنفسی؛ به آرامش و شادابی بدن، افزایش انرژی، آرامش ذهن و بهبود وضعیت و تعادل نیز کمک می‌کند.
• آب درمانی. ورزش در آب گرم.
هیچ راهی برای اصلاح یا رشد مجدد بافت آسیب دیده ریه وجود ندارد. هدف از درمان، متوقف کردن تماس بیشتر، جلوگیری از بدتر شدن بیماری، مدیریت علائم و کمک به فعال و سالم ماندن شما است. استفاده از ماسک و دستگاه تصفیه هوا، کلید پیشگیری و مدیریت این بیماری‌ها است.